Σε αυτή τη χρονική φάση, η Ελλάδα, από την οποία και ξεκίνησε η κρίση της ευρωζώνης, έχει περάσει στο παρασκήνιο.
Ο μεγάλος κίνδυνος τώρα προέρχεται από ένα είδους bank run στην Ιταλία, που αποτελεί την τρίτη ισχυρότερη οικονομία της ΟΝΕ. Οι επενδυτές, που φοβούνται για μια τυχόν χρεοκοπία, απαιτούν όλο και μεγαλύτερα επιτόκια επί του ιταλικού χρέους. Και αυτά τα υψηλά πλέον επιτόκια, αυξάνουν τον βαθμό δυσκολίας της εξυπηρέτησης του χρέους, καθιστώντας πιθανή μια ιταλική χρεοκοπία.
Πρόκειται για έναν αιμοβόρο κύκλο, με τις φοβίες για χρεοκοπία να καταντούν αυτοεκπληρούμενες προφητείες. Για να σωθεί το ευρώ, θα πρέπει να περιοριστούν αυτές οι απειλές. Το θέμα είναι πως;
Η απάντηση έχει να κάνει με την δημιουργία ενός ταμείου, που θα μπορούσε να δανείσει στην Ιταλία (και στην Ισπανία) αρκετά χρήματα ώστε να μη χρειάζεται να δανείζεται με τεράστια επιτόκια. Ένα τέτοιο ταμείο, μπορεί και να μη χρειαστεί να λειτουργήσει καν, αφού η ύπαρξή του και μόνο θα έβαζε τέρμα στον κύκλο του φόβου. Θα πρέπει όμως να υπάρχει, μαζί με την προοπτική της δυνατότητας δανεισμού σε μεγάλη κλίμακα, ακόμη και ποσού πάνω από το ένα τρισ.
Και εδώ ακριβώς έγκειται το πρόβλημα. Όλες οι προτάσεις που έχουν να κάνουν με τη σύσταση ενός τέτοιου ταμείου, στο τέλος καταλήγουν να χρειάζονται τη στήριξη ορισμένων ισχυρών κυβερνήσεων, τις δεσμεύσεις των οποίων οι επενδυτές θα θεωρήσουν φερέγγυες, έτσι ώστε να λειτουργήσει το σχέδιο.
Όμως, η Ιταλία είναι μια από αυτές τις κυβερνήσεις, και έτσι δεν μπορεί να προχωρήσει σε μια διάσωση δανείζοντας χρήματα στον εαυτό της.
Από την άλλη, η δεύτερη ισχυρότερη οικονομία της ευρωζώνης Γαλλία, δεν τα πάει καλά τελευταία, προκαλώντας φόβους ότι η δημιουργία ενός μηχανισμού διάσωσης, που θα αυξήσει το γαλλικό χρέος, μπορεί απλά να οδηγήσει στο να συμπεριληφθεί και η Γαλλία στις χώρες της κρίσης.
Αν η κατάσταση δεν ήταν τόσο κρίσιμη, θα μπορούσε να ήταν αστεία. Κυρίως επειδή τίποτα από όσα έγιναν δεν χρειάζονταν να γίνουν. Ας λάβουμε υπόψη κράτη όπως είναι η Βρετανία, η Ιαπωνία, και οι ΗΠΑ, που παρά τα μεγάλα τους χρέη και τα τεράστια ελλείμματα, συνεχίζουν να δανείζονται με χαμηλά επιτόκια. Ποιο είναι άραγε το μυστικό τους;
Η απάντηση έχει να κάνει με το ότι διατηρούν το δικό τους νόμισμα, και οι επενδυτές γνωρίζουν πολύ καλά, πως αν χρειαστεί, μπορούν αμέσως να προχωρήσουν στην εκτύπωση επιπλέον χρήματος. Αν η ΕΚΤ στήριζε τα ευρωπαϊκά χρέη με τον ίδιο τρόπο, η κρίση θα ελαχιστοποιούταν.
Κάτι τέτοιο όμως δεν θα δημιουργούσε πληθωρισμό; Μάλλον όχι. Άσχετα με το τι πιστεύει ο Ron Paul και οι ομοϊδεάτες του, η δημιουργία χρήματος δεν είναι πληθωριστική σε μια οικονομία που ήδη βρίσκεται σε ύφεση.
Επιπλέον, η Ευρώπη χρειάζεται μια μέτρια αύξηση του πληθωρισμού. Ο πολύ χαμηλός πληθωρισμός θα καταδικάσει την Νότια Ευρώπη σε χρόνιο αποπληθωρισμό, κάτι που θα εγγυάτο την συνεχιζόμενη υψηλή ανεργία, και μια σειρά από χρεοκοπίες.
Όπως και να`ναι, αυτή η λύση δεν συζητιέται. Το καταστατικό της ίδρυσης της ΕΚΤ το απαγορεύει, αν και σίγουρα κάποιοι επιτήδειοι δικηγόροι θα μπορούσαν να βρουν παραθυράκια.
Το μεγάλο πρόβλημα έχει να κάνει με το ότι όλο το σύστημα του ευρώ σχεδιάστηκε για να αντιμετωπίσει τον προηγούμενο οικονομικό πόλεμο. Είναι δηλαδή κάτι σαν μια γραμμή Μαζινό, που θα αποτρέψει μια επανάληψη της κρίσης των 1970`ς, ενώ αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι κατά πολύ χειρότερο, και θυμίζει επανάληψη των 1930`ς.
Η ιστορία της μεταπολεμικής Ευρώπης προκαλεί θαυμασμό. Οι Ευρωπαίοι κατάφεραν και δημιούργησαν ένα σύστημα ειρήνης και δημοκρατίας, μέσα από τα χαλάσματα του πολέμου, δομώντας κοινωνίες, που αν και ατελείς, δεν παύουν να είναι οι πιο τίμιες σε ολόκληρη την ανθρώπινη ιστορία.
Τώρα, το επίτευγμα αυτό κινδυνεύει, επειδή η αλαζονική ευρωπαϊκή ελίτ κλείδωσε την ήπειρο σε ένα νομισματικό σύστημα που αντιγράφει την ακαμψία του κανόνα του χρυσού, και μετατρέπεται σε παγίδα θανάτου.
Έτσι, η μόνη λύση είναι να βρεθεί μια πραγματικά αξιόπιστη λύση σωτηρίας από πλευράς των Ευρωπαίων ηγετών, κάτι που θεωρώ απίθανο.
Η πικρή αλήθεια είναι ότι το ευρώ είναι καταδικασμένο. Και αν κρίνουμε από τον μέχρι τώρα τρόπο λειτουργίας του συστήματος, ίσως η Ευρώπη θα τα πήγαινε πολύ καλύτερα αν το ευρώ κατέρρεε σήμερα παρά αργότερα.
Του Paul Krugman
N.Y. TIMES
http://www.nytimes.com/2011/10/24/opinion/the-hole-in-europes-bucket.html?_r=2
Ο μεγάλος κίνδυνος τώρα προέρχεται από ένα είδους bank run στην Ιταλία, που αποτελεί την τρίτη ισχυρότερη οικονομία της ΟΝΕ. Οι επενδυτές, που φοβούνται για μια τυχόν χρεοκοπία, απαιτούν όλο και μεγαλύτερα επιτόκια επί του ιταλικού χρέους. Και αυτά τα υψηλά πλέον επιτόκια, αυξάνουν τον βαθμό δυσκολίας της εξυπηρέτησης του χρέους, καθιστώντας πιθανή μια ιταλική χρεοκοπία.
Πρόκειται για έναν αιμοβόρο κύκλο, με τις φοβίες για χρεοκοπία να καταντούν αυτοεκπληρούμενες προφητείες. Για να σωθεί το ευρώ, θα πρέπει να περιοριστούν αυτές οι απειλές. Το θέμα είναι πως;
Η απάντηση έχει να κάνει με την δημιουργία ενός ταμείου, που θα μπορούσε να δανείσει στην Ιταλία (και στην Ισπανία) αρκετά χρήματα ώστε να μη χρειάζεται να δανείζεται με τεράστια επιτόκια. Ένα τέτοιο ταμείο, μπορεί και να μη χρειαστεί να λειτουργήσει καν, αφού η ύπαρξή του και μόνο θα έβαζε τέρμα στον κύκλο του φόβου. Θα πρέπει όμως να υπάρχει, μαζί με την προοπτική της δυνατότητας δανεισμού σε μεγάλη κλίμακα, ακόμη και ποσού πάνω από το ένα τρισ.
Και εδώ ακριβώς έγκειται το πρόβλημα. Όλες οι προτάσεις που έχουν να κάνουν με τη σύσταση ενός τέτοιου ταμείου, στο τέλος καταλήγουν να χρειάζονται τη στήριξη ορισμένων ισχυρών κυβερνήσεων, τις δεσμεύσεις των οποίων οι επενδυτές θα θεωρήσουν φερέγγυες, έτσι ώστε να λειτουργήσει το σχέδιο.
Όμως, η Ιταλία είναι μια από αυτές τις κυβερνήσεις, και έτσι δεν μπορεί να προχωρήσει σε μια διάσωση δανείζοντας χρήματα στον εαυτό της.
Από την άλλη, η δεύτερη ισχυρότερη οικονομία της ευρωζώνης Γαλλία, δεν τα πάει καλά τελευταία, προκαλώντας φόβους ότι η δημιουργία ενός μηχανισμού διάσωσης, που θα αυξήσει το γαλλικό χρέος, μπορεί απλά να οδηγήσει στο να συμπεριληφθεί και η Γαλλία στις χώρες της κρίσης.
Αν η κατάσταση δεν ήταν τόσο κρίσιμη, θα μπορούσε να ήταν αστεία. Κυρίως επειδή τίποτα από όσα έγιναν δεν χρειάζονταν να γίνουν. Ας λάβουμε υπόψη κράτη όπως είναι η Βρετανία, η Ιαπωνία, και οι ΗΠΑ, που παρά τα μεγάλα τους χρέη και τα τεράστια ελλείμματα, συνεχίζουν να δανείζονται με χαμηλά επιτόκια. Ποιο είναι άραγε το μυστικό τους;
Η απάντηση έχει να κάνει με το ότι διατηρούν το δικό τους νόμισμα, και οι επενδυτές γνωρίζουν πολύ καλά, πως αν χρειαστεί, μπορούν αμέσως να προχωρήσουν στην εκτύπωση επιπλέον χρήματος. Αν η ΕΚΤ στήριζε τα ευρωπαϊκά χρέη με τον ίδιο τρόπο, η κρίση θα ελαχιστοποιούταν.
Κάτι τέτοιο όμως δεν θα δημιουργούσε πληθωρισμό; Μάλλον όχι. Άσχετα με το τι πιστεύει ο Ron Paul και οι ομοϊδεάτες του, η δημιουργία χρήματος δεν είναι πληθωριστική σε μια οικονομία που ήδη βρίσκεται σε ύφεση.
Επιπλέον, η Ευρώπη χρειάζεται μια μέτρια αύξηση του πληθωρισμού. Ο πολύ χαμηλός πληθωρισμός θα καταδικάσει την Νότια Ευρώπη σε χρόνιο αποπληθωρισμό, κάτι που θα εγγυάτο την συνεχιζόμενη υψηλή ανεργία, και μια σειρά από χρεοκοπίες.
Όπως και να`ναι, αυτή η λύση δεν συζητιέται. Το καταστατικό της ίδρυσης της ΕΚΤ το απαγορεύει, αν και σίγουρα κάποιοι επιτήδειοι δικηγόροι θα μπορούσαν να βρουν παραθυράκια.
Το μεγάλο πρόβλημα έχει να κάνει με το ότι όλο το σύστημα του ευρώ σχεδιάστηκε για να αντιμετωπίσει τον προηγούμενο οικονομικό πόλεμο. Είναι δηλαδή κάτι σαν μια γραμμή Μαζινό, που θα αποτρέψει μια επανάληψη της κρίσης των 1970`ς, ενώ αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι κατά πολύ χειρότερο, και θυμίζει επανάληψη των 1930`ς.
Η ιστορία της μεταπολεμικής Ευρώπης προκαλεί θαυμασμό. Οι Ευρωπαίοι κατάφεραν και δημιούργησαν ένα σύστημα ειρήνης και δημοκρατίας, μέσα από τα χαλάσματα του πολέμου, δομώντας κοινωνίες, που αν και ατελείς, δεν παύουν να είναι οι πιο τίμιες σε ολόκληρη την ανθρώπινη ιστορία.
Τώρα, το επίτευγμα αυτό κινδυνεύει, επειδή η αλαζονική ευρωπαϊκή ελίτ κλείδωσε την ήπειρο σε ένα νομισματικό σύστημα που αντιγράφει την ακαμψία του κανόνα του χρυσού, και μετατρέπεται σε παγίδα θανάτου.
Έτσι, η μόνη λύση είναι να βρεθεί μια πραγματικά αξιόπιστη λύση σωτηρίας από πλευράς των Ευρωπαίων ηγετών, κάτι που θεωρώ απίθανο.
Η πικρή αλήθεια είναι ότι το ευρώ είναι καταδικασμένο. Και αν κρίνουμε από τον μέχρι τώρα τρόπο λειτουργίας του συστήματος, ίσως η Ευρώπη θα τα πήγαινε πολύ καλύτερα αν το ευρώ κατέρρεε σήμερα παρά αργότερα.
Του Paul Krugman
N.Y. TIMES
http://www.nytimes.com/2011/10/24/opinion/the-hole-in-europes-bucket.html?_r=2
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου