Στάθης στην Ελευθεροτυπία
Το παραπλανημένο πείραμα, με τα διάφορα τεχνητά επενδυτικά προϊόντα, χωρίς όμως κανέναν ρυθμιστικό έλεγχο, που επικράτησε τα τελευταία χρόνια, αποδείχτηκε καταστροφικό για την παγκόσμια οικονομία.
Τα προϊόντα αυτά οδήγησαν στην σχεδόν κατάρρευση του τραπεζικού και πιστωτικού συστήματος το φθινόπωρο του 2008, και συντελούν σήμερα στην αποσταθεροποίηση της ευρωζώνης. Παίζουν μάλιστα κεντρικό ρόλο στην επιβράδυνση της ευρωπαϊκής και της αμερικανικής οικονομίας.
Οι επενδυτικές αυτές καινοτομίες μετέτρεψαν τον χρηματοπιστωτικό τομέα σε ένα απέραντο καζίνο, μέσα στο οποίο κυριαρχούν οι τραπεζίτες και οι κερδοσκόποι.
Το ερώτημα που τίθεται είναι: Πως μπόρεσε και αναπτύχθηκε αυτός ο καπιταλισμός του τζόγου, ειδικά μετά από τα σκληρά διδάγματα της μεγάλης κρίσης του 1930;
Ο νόμος Glass-Steagall Act, που ίσχυε στην Αμερική από το 1933, καταργήθηκε από τον πρόεδρο Bill Clinton, μετά από πρόταση των Ρεπουμπλικάνων. Ο νόμος αυτός ρύθμιζε τις επενδύσεις, και τις εμπορικές συναλλαγές του τραπεζικού τομέα. Βάζοντας την υπογραφή του για την κατάργηση του νόμου, ο Bill Clinton αποκλείεται να φαντάστηκε πως σε μόλις δέκα χρόνια, θα εμφανίζονταν μια άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση.
Με την απορρύθμιση και την αποδιάρθρωση κάθε βαλβίδας ασφαλείας, που ίσχυε από το 1907, οι διεθνείς τραπεζίτες μπόρεσαν να ενώσουν τις επενδυτικές και εμπορικές τους δραστηριότητες, βάζοντας στην άκρη κάποιους βασικούς τραπεζικούς κανόνες.
Υιοθέτησαν το νέο μοντέλο της ασφάλισης των περιουσιακών στοιχείων, μέσα από το οποίο οι μεγάλες τράπεζες έπαψαν να είναι τράπεζες, και μετατράπηκαν σε brokers. Έπαψαν δηλαδή να είναι δανειστές, και έγιναν πωλητές εξελιγμένων μεν, αδοκίμαστων δε, σύνθετων χρηματοπιστωτικών προϊόντων.
Μιλάμε για προϊόντα με περίεργα ονόματα, όπως: Asset-based security (ABS), Collateralized Bond Obligations (CBOs), Collateralized Debt Obligations (CDOs), και τα περίφημα  credit default swaps (CDS).
Προϊόντα, που όπως είπε ο ίδιος ο Warren Buffett, αποτελούν όπλα μαζικής καταστροφής, που πετυχαίνουν το αποτέλεσμά τους, επειδή οι πολιτικοί αρνούνται να τα ελέγξουν, και δείχνουν απρόθυμοι να περιορίσουν την ακατάσχετη κερδοσκοπία.
Η εποχή μας αποτελεί τον θρίαμβο του Μακιαβελισμού. Πρόκειται για την διαβρωτική άποψη, που θέλει την πολιτική και την επιχειρηματικότητα, να μην συνδέονται με ηθικές αρχές, αλλά να καθοδηγούνται αποκλειστικά από πολιτικά συμφέροντα, και την ξερή επιδίωξη του οικονομικού κέρδους.
Σε αυτή την περίπτωση, η μόνη αρχή που μετράει είναι ότι «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», και πως η κομπίνα, η πλεονεξία, η εξαπάτηση, κλπ είναι εντάξει ως μέσα επιδίωξης πολιτικής ισχύος, και οικονομικού οφέλους.
Αυτή η ιδεολογία, αυτό το ηθικό κενό,  αποτελεί την αιτία πολλών μακροοικονομικών κρίσεων.
Αν πάμε πίσω, θα δούμε ότι όλες οι μεγάλες κρίσεις του παρελθόντος, όπως αυτές των περιόδων 1873-1880 και  1929-1939, οφείλονταν περίπου στα ίδια στοιχεία στα οποία οφείλεται και η σημερινή κρίση. Η βασική αιτία ήταν και είναι η γενική κατάρρευση της δημόσιας και ιδιωτικής ηθικής, εξαιτίας μιας μικρής ελίτ που έσπρωξε την οικονομία στα όριά της. Για αυτές τις ελίτ, ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, και ο σκοπός αυτός είναι ο πλουτισμός εις βάρος της υπόλοιπης κοινωνίας. Η κάθε ρεμούλα, και το κάθε κόλπο γίνονται αποδεκτά μέσα, και δικαιολογούνται από έξυπνα σλόγκαν όπως «η αγορά ξέρει καλύτερα», και πως «ο πλούτος πάντα διανέμεται προς τα κάτω».
Και τέλος, το περίφημο: «ο Θεός μου φέρνει λεφτά, άρα κάτι καλό κάνω…».
Όταν όμως αρχίσουν και επικρατούν τέτοιες απόψεις, τότε όλοι θα πρέπει να φοβόμαστε για μια πλήρη παρακμή του πολιτισμού μας.
Και δυστυχώς σε αυτό το σημείο βρισκόμαστε  σήμερα.

Του Dr. Rodrigue Tremblay