Του Jean Pisani-Ferry, καθηγητού στο Université Paris-Dauphine, και οικονομικού συμβούλου του Γάλλου πρωθυπουργού
Μια σειρά από εξελίξεις το τελευταίο διάστημα, έχουν οδηγήσει την ευρωζώνη σε καθοδική περιδίνηση. Αν οι πολιτικοί της ηγέτες, και δη οι Γερμανοί, δεν αντιδράσουν άμεσα, η ετυμηγορία των χρηματαγορών θα είναι αμείλικτη.
Πρώτον, η ευρωζώνη απέτυχε να αλλάξει πορεία. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ Mario Draghi είχε δίκιο όταν έλεγε ότι παρά τις συναντήσεις κορυφής, τις συμφωνίες κλπ., ακόμη λείπει η απόφαση εκείνη που θα αυξήσει την δύναμη του μηχανισμού EFSF. Τώρα μάλιστα άρχισαν και οι αμφιβολίες για το κατά πόσο θα μπορούσε ο μηχανισμός αυτός να βοηθήσει.
Δεύτερον, το χρέος όλων των χωρών της ευρωζώνης ανταλλάσσεται με μεγάλη έκπτωση σε σχέση με το αντίστοιχο γερμανικό. Δεν γίνεται εύκολα κατανοητό, το πώς η Ολλανδία, με πολύ χαμηλότερο χρέος (σε σχέση με το ΑΕΠ) από τη Γερμανία, θεωρείται ως μεγαλύτερο ρίσκο για χρεοκοπία. Βέβαια, τώρα άρχισαν και τα γερμανικά ομόλογα να βάλλονται από τις αγορές.
Τρίτον, οι συμμετέχοντες στις χρηματαγορές, καθώς και οι πραγματικές επιχειρήσεις, αρχίζουν και κοστολογούν μια πιθανή διάλυση της ευρωζώνης, αν όχι του ευρώ. Είναι δύσκολο να το φανταστούμε, αλλά οι λογικοί «παίκτες» τα λαμβάνουν όλα υπόψη. Αν οι φόβοι για καταστροφή αυξηθούν, και αν όλοι αρχίσουν να προετοιμάζονται για αυτήν, οι συνέπειες θα είναι καταλυτικές, και δεν θα υπέφερε μόνο η ευρωζώνη.
Τέταρτον, η Γερμανία έχει καταστεί η αδιαμφισβήτητη ηγέτης της ΟΝΕ. Αν και η Γαλλία συνεχίζει να παίζει τον ρόλο της ως το έτερον ήμισυ του ισχυρού ζεύγους, εν τούτοις έχει χάσει την επιρροή που ασκούσε, και δεν μπορεί πλέον να παίρνει πρωτοβουλίες. Η ασθενής οικονομία της , τα κλυδωνιζόμενα δημοσιονομικά της, και οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές, παίζουν ρόλο στην αλλαγή των ισορροπιών της Γαλλίας σε σχέση με τη Γερμανία. Το πολιτικό θράσος δεν αρκεί πλέον.
Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, η Γερμανία επανέρχεται σε μια κατάσταση όμοια με αυτήν της δεκαετίας του 1980, όταν η Bundesbank καθόριζε την νομισματική πολιτική της υπόλοιπης Ευρώπης. Εκείνη την εποχή, ο τότε καγκελάριος Helmut Kohl πολύ σοφά συμπέρανε, πως μια γερμανική οικονομική κυριαρχία στην Ευρώπη δεν θα βοηθούσε στην εξισορρόπηση της οικονομίας, και πως καλύτερα θα ήταν να δημιουργηθεί μια νέα νομισματική τάξη. Εξ ου και η γέννηση του ευρώ.
Σήμερα, αυτό που συμφέρει στο Βερολίνο είναι η διαρκής σταθερότητα. Με ξένα αποθεματικά ύψους €6 τρις, που τα περισσότερα είναι των εταίρων της στην ευρωζώνη, η Γερμανία θα χάσει πολλά αν διαλυθεί η ευρωζώνη. Αν το χρέος περάσει σε νέα υποτιμημένα νομίσματα, ή συμβούν χρεοκοπίες, η Γερμανία θα πληγεί, και κυρίως θα πληγούν οι εξαγωγείς της.
Πολύ σωστά λοιπόν, η Angela Merkel αποφάσισε να ηγηθεί των μεταρρυθμίσεων στην ευρωζώνη. Πολλοί όμως συμπατριώτες της αισθάνονται εξαπατημένοι από τους ανεύθυνους εταίρους τους, κάτι που οδηγεί το Βερολίνο στο να αγριέψει, και να πιέσει τα ασθενέστερα κράτη να προχωρήσουν σε συνταγματικές αλλαγές, ειδικά σε ζητήματα δημοσιονομικής πολιτικής.
Πρόκειται για μια κίνηση με ρίσκα. Σίγουρα η Γερμανία έχει τη μεγαλύτερη δύναμη που είχε εδώ και 20 χρόνια. Αλλά η απαίτηση για μονομερείς υποχωρήσεις από τους άλλους, είναι μια συνταγή καταστροφής. Άλλο πράγμα το να επιβάλλονται κυρώσεις επειδή κάποια κράτη παραβαίνουν τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας, και άλλο πράγμα να υπερκεράζονται τα ελεγμένα εθνικά κοινοβούλια, και να λογοκρίνονται οι εθνικοί προϋπολογισμοί, από μια μη εκλεγμένη αρχή.
Κανένα κράτος δεν θα δεχτεί μεγάλες μεταρρυθμίσεις, αν η Γερμανία δεν προσφέρει κάποια ανταλλάγματα. Και αν δεν επέλθει μια συνολική και ισορροπημένη συμφωνία, αυτό που θα βλέπουμε θα είναι μια συνέχιση κάποιων αναποτελεσματικών κυρώσεων και μέτρων.
Το πιο φυσικό αντάλλαγμα για τον έλεγχο των προϋπολογισμών, θα ήταν η έκδοση ευρωομολόγων. Η κοινή ανάληψη ευθύνης και εγγυήσεων για ομόλογα μπορεί να γίνει πραγματικότητα μόνο εφόσον τα κράτη που τα εγγυώνται, και οι φορολογούμενοι τους, μπορούν να έχουν βέτο, ώστε να αποτρέπουν κάποιο άλλο κράτος από το να εκδίδει περαιτέρω χρέος. Έτσι, ο ex ante έλεγχος, είναι μια απαραίτητη προϋπόθεση για τα ευρωομόλογα. Η παράδοση της δημοσιονομικής κυριαρχίας στους εταίρους, είναι αποδεκτή μόνο εφόσον υπάρχει η εγγύηση πως αυτοί θα σπεύσουν να βοηθήσουν σε περίπτωση ατυχήματος.
Η Γερμανία θα πρέπει να αναλάβει τη πρωτοβουλία, και να χρησιμοποιήσει την ισχύ της ώστε να προσφέρει ένα νέο συμβόλαιο στους εταίρους της: αμοιβαία εγγύηση για μέρος του δημόσιου χρέους τους, ως αντάλλαγμα αυστηρών περιορισμών στα χρέη, και μια νέα νομική τάξη, μέσα από την οποία μια ευρωζωνική αρχή θα μπορεί να βάζει βέτο σε κάποιον προϋπολογισμό, πριν αυτός εφαρμοστεί.
Μόνο με την επίδειξη τέτοιου «θράσους», θα μπορούσαν να πειστούν οι αγορές, και όλα δείχνουν πως η Γερμανία θα πρέπει τώρα να δράσει με θράσος.
Project Syndicate
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου