Οι εξοργισμένες βόρειες χώρες της ευρωζώνης πρέπει να κάνουν περισσότερα από το να παραπονιούνται για τα προβλήματα του νότου.
Η Λαπωνία βρίσκεται τόσο μακριά από την Ευρώπη όσο και η Κύπρος. Αλλά σε μια ανοιξιάτικη μέρα, το φως του ήλιου που αντανακλάται σε μια ατέλειωτη έκταση καλυμμένη από χιόνι μπορεί να είναι το ίδιο φωτεινό όσο και σε μια ακτή της Μεσογείου. Ρώσοι που αναζητούν διασκέδαση αλλά και επιχειρηματίες, μπορεί να συρρέουν και στις δυο χώρες. Εντούτοις, από οικονομικής απόψεως υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ τους. Την περασμένη εβδομάδα η Κύπρος έγινε η πέμπτη χώρα της Ευρωζώνης η οποία διαπραγματεύτηκε ένα πακέτο διάσωσης. Η Φιλανδία η οποία διατηρεί την αξιολόγηση τριπλού Α, με το γνωστό λακωνικό της τρόπο, είναι ίσως η πιο σκληρή από τις χώρες πιστωτές.
Είναι εντυπωσιακός ο τρόπος με τον οποίο οι χώρες της Βαλτικής Θάλασσας – από τη Σκανδιναβία ως τη Γερμανία, την Πολωνία και τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της Βαλτικής, καυχώνται ότι έχουν τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες ενώ πολλές από τις χώρες της Μεσογείου, από την Ελλάδα έως την Ισπανία, είναι οι ταχύτερα συρρικνούμενες. Οι λόγοι είναι πολύπλοκοι. Προς το παρόν, ο βοράς και ο νότος ζουν με στερεότυπα: η Κύπρος είναι η χώρα της αναδυομένης Αφροδίτης· η Φινλανδία είναι η χώρα του Βάιναμουϊνεν του άγαμου γηραιού βάρδου ο οποίος σύμφωνα με το μυθολογικό έπος Καλέβαλα ανήλθε από την πανάρχαια θάλασσα για να καλλιεργήσει την άγονη γη.
Η πικρία μεταξύ βορά και νότου γίνεται όλο και πιο έντονη. Στην Κύπρο οι διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους θυμωμένοι για να υπερασπιστούν τις καταθέσεις τους, εξαπολύοντας κατηγόριες για τη διαφαινόμενη φτωχοποίησή τους και καταγγέλλοντας την Ευρώπη, ιδιαίτερα τη Γερμανία. Ταυτόχρονα, στη Φινλανδία ο πρωθυπουργός, Γιούρι Κατάινεν, κάλεσε αρκετούς ευρωπαίους ηγέτες σε ένα Λαπωνικό θέρετρο για να εξετάσουν το πώς θα επιφέρουν περισσότερη «δικαιοσύνη» στις ευρωπαϊκές αποφάσεις δηλώνοντας ότι αυτοί που «ακολουθούν τους κανόνες» (δηλαδή οι βόρειοι) δεν θα πρέπει πάντοτε να διαθέτουν χρήματα σε εκείνους που δεν τους ακολουθούν (δηλαδή τους νότιους).
Οι όροι του πακέτου διάσωσης της Κύπρου αντανακλούν την οργή των χωρών πιστωτών. Η εποχή της ολικής διάσωσης έχει παρέλθει. Οι διασώσεις, πλέον, θα συνοδεύονται από τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα. Στους Κυπρίους διαμηνύθηκε ότι οι τράπεζες δεν θα τύχουν βοήθειας από τους φορολογούμενους της ευρωζώνης. Συνεπώς, οι καταθέτες θα πρέπει να δεχτούν το πλήγμα της ανάπτυξης ενός υπερτροφικού χρηματοπιστωτικού τομέα ο οποίος, αναμφίβολα, επιζούσε χάρη σε αμφιλεγόμενες ρωσικές επιχειρήσεις και ήταν αρκετά εκτεθειμένος στην Ελλάδα. Προτεραιότητα των βορείων είναι να αποφύγουν τα λάθη που έκαναν στην Ελλάδα, όπου χώρες της ευρωζώνης δάνεισαν πιο πολλά χρήματα απ’ ότι η Αθήνα θα μπορούσε να αποπληρώσει (συμπεριλαμβανομένων και των κεφαλαίων για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών). Οι πιστώτριες χώρες ανάγκασαν τους ιδιώτες ομολογιούχους να αποδεχτούν ζημιές στο ελληνικό χρέος και τώρα κρυφά διαγράφουν επίσημο χρέος.
Οι Φιλανδοί, οι Ολλανδοί και οι Γερμανοί θέλουν να μετατοπίσουν την ευρωζώνη μακριά από την ιδέα της μεγαλύτερης συγκέντρωσης υποχρεώσεων η οποία υποστηρίζεται από τους φεντεραλιστές. Αντίθετα, θέλουν να ενδυναμώσουν το βασικό πλαίσιο το οποίο θεμελιώθηκε με τη συμφωνία του Μάαστριχτ: κάθε χώρα είναι υπεύθυνη για την οικονομική της πολιτική εντός κεντρικά επιβληθέντων κανόνων. Η σκληρή στάση της Φιλανδίας πηγάζει, εν μέρει, από μια αντίληψη εθνικής αυτοπεποίθησης: ένας μικρός λαός σε μια απέραντη χώρα γεμάτη δάση και λίμνες πολέμησε μόνη της ενάντια στη Σοβιετική Ένωση το χειμώνα του 1939-40, μετά μαζί με τη Γερμανία το 1941- 44 και εναντίον της Γερμανίας το 1944. Στον ψυχρό πόλεμο ήταν ένα ημι-απομονωμένο ενδιάμεσο κράτος ανάμεσα στο ανατολικό και στο δυτικό μπλοκ.
Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και η έκρηξη μιας φούσκας ακινήτων οδήγησε τη Φιλανδία σε εντονότατη ύφεση και σε τραπεζική κρίση: μεταξύ του 1990 και του 1993 το ΑΕΠ της χώρας έπεσε κατά 10%, οι τιμές των ακινήτων έπεσαν κατά 40% και το φιλανδικό νόμισμα έχασε 30% της αξίας του. Η Φιλανδία δεν αναζήτησε έξωθεν βοήθεια και διάφοροι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν κατά την περίοδο της κρίσης έθεσαν τις βάσεις για την έντονη οικονομική ανάπτυξη που ακολούθησε, η οποία συμβολίζεται καλύτερα από την άνθηση της NOKIA. Μετά την ένταξή της στο ευρώ, η Φιλανδία είναι αρκετά επιθετική έναντι των χωρών της Μεσογείου, σταματήστε τις κλάψες και συνεχίστε τις μεταρρυθμίσεις. Κοιτάξτε τις χώρες της Βαλτικής: μετά από έντονη ύφεση και εσωτερική υποτίμηση εντός μιας σταθερής ισοτιμίας τώρα αναπτύσσονται ταχύτερα από οποιονδήποτε άλλο εντός της ΕΕ. Πολλές από τις μεσογειακές χώρες σκέφτονται να εγκαταλείψουν το ευρώ. Αλλά χώρες της βαλτικής περιμένουν στην ουρά για να μπουν.
Η Εσθονία υιοθέτησε το ευρώ το 2011. Παρά τις αμφιβολίες των ψηφοφόρων, η Λεττονία έκανε αίτηση για να εισέλθει του χρόνου. Η Πολωνία και η Λιθουανία δεν απέχουν και πολύ. Για τους ηγέτες τους, οι σκληροί δημοσιονομικοί κανόνες δεν αποτελούν κάποιου είδους επιβολή αλλά μια εγγύηση έναντι μελλοντικών ανισορροπιών. Το ότι η Κύπρος έγινε παιδική χαρά και κουμπαράς ρωσικών κεφαλαίων δεν ενισχύει τη θέση της έναντι των Φιλανδών. Οι εσωτερικές πολιτικές δυσκολεύουν τη διαμάχη για την υπόθεση της Ευρώπης. Η άνοδος των ευρωσκεπτικιστών Αληθινών Φιλανδών, οι οποίοι ήταν τρίτο κόμμα στις εκλογές του 2011, απειλεί τον ευαίσθητο συνασπισμό έξι κομμάτων του κυρίου Καϊτάνεν.
Το ζευγάρι πρέπει να συναντηθεί
Η τρόπος με τον οποίο οι Φιλανδοί απελευθέρωσαν τις αγορές τους και επένδυσαν στην παιδεία και στην τεχνολογία ενώ διαθέτουν ένα γενναιόδωρο κράτος πρόνοιας ασκώντας σφιχτή δημοσιονομική πολιτική, είναι αξιοθαύμαστος. Αλλά ενέχει τον κίνδυνο της ύβρεως. Οποιαδήποτε χώρα μπορεί απροσδόκητα να μπει σε μπελάδες και η Φιλανδία δεν αποτελεί εξαίρεση. Η άλλοτε ισχυρή ΝΟΚΙΑ βρίσκεται σε πτώση. Η προσαρμογή εντός μιας νομισματικής ένωσης όπου οι χώρες δεν μπορούν να υποτιμήσουν το νόμισμα ή να χαλαρώσουν την νομισματική τους πολιτική, είναι πολύ πιο δύσκολη, ιδιαίτερα όταν οι γειτονικές χώρες τους επιβραδύνονται οικονομικά ή αυτοπεριορίζονται ακόμα κι αν έχουν υγιείς προϋπολογισμούς. Αν η Φιλανδία την εποχή που βρισκόταν σε ύφεση ήταν εντός της ευρωζώνης, ο πόνος θα ήταν πολύ πιο έντονος. Τότε, πόση υποστήριξη θα είχαν οι Αληθινοί Φιλανδοί; Και πόσο γρήγορα θα συζητούσαν στην Ευρώπη για ένα Finxit;
Η μεγαλύτερη απειλή για την επιβίωση του ευρώ είναι οι δηλητηριώδεις πολιτικές των διασώσεων και στο βορά και στο νότο. Οι βόρειοι έχουν κάθε δικαίωμα να απαιτούν υπευθυνότητα από αυτούς που βοηθούν. Αλλά επίσης έχουν και τις δικές τους ευθύνες. Πρέπει να δείξουν ρεαλισμό και να σχεδιάζουν πακέτα διάσωσης τα οποία δεν προκαλούν άσκοπο πόνο. Πρέπει να δείξουν υπομονή και να καθυστερήσουν τη λιτότητα στις χώρες τους ενώ οι άλλες χώρες προσπαθούν να ανακάμψουν. Και πάνω απ’ όλα πρέπει να δείξουν σπουδή για να ξαναχτίσουν την ξεχαρβαλωμένη χρηματοπιστωτική δομή της ευρωζώνης. Το πρώτο βήμα για την αποτροπή μιας ακόμα κρίσης στο νότο δεν είναι η εκτόξευση απειλών μέσα από χιονισμένα δάση αλλά η δημιουργία μιας αυθεντικής τραπεζικής ένωσης.
Απόδοση ΓΦ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου