Αυτές τι μέρες διεξάγονται στη Τουρκία συνομιλίες για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, με συμμετοχή απεσταλμένων του Σ. Α. του ΟΗΕ, αλλά και της Γερμανίας. Δεν υπάρχουν όμως πολλές ελπίδες για ένα θετικό αποτέλεσμα.
Το μεγάλο πρόβλημα είναι το εξής: Οι Ιρανοί θέλουν πυρηνικά όπλα. Πάντοτε ήθελαν, και συνεχίζουν να θέλουν να γίνουν πυρηνική δύναμη, όπως είναι (στην περιοχή τους) το Ισραήλ, το Πακιστάν, και η Ινδία.
Ακόμη και αν δεν κυβερνούσαν οι Μουλάδες, το Ιράν πάλι θα ήθελε να έχει πυρηνικά όπλα. Από τη δεκαετία του 1970, ο τότε Σάχης είχε ζητήσει από τις ΗΠΑ να του πουλήσουν ένα υποβρύχιο Polaris, με 16 πυρηνικούς πυραύλους, αλλά του το αρνήθηκε ο Henry Kissinger.
Αν όμως το Ιράν είχε μια δυτικού τύπου δημοκρατική ηγεσία, τότε δεν θα υπήρχαν ανησυχίες για τις πυρηνικές του φιλοδοξίες. Στη περίπτωση της Ινδίας, ο πρόεδρος Bush, όχι μόνο δεν διαμαρτυρήθηκε, αλλά της πούλησε και όλα τα απαραίτητα, δηλώνοντας πως πρόκειται για μια υπεύθυνη χώρα, με αναπτυγμένη πυρηνική τεχνολογία.
Οι Ιρανοί διδάχθηκαν από αυτό το παράδειγμα και μάλλον αντιλήφθηκαν ότι οι Αμερικανοί δεν ανησυχούν τόσο για τα πυρηνικά τους όπλα, όσο για το ίδιο το ιρανικό καθεστώς.
Έτσι, το κίνητρο των Ιρανών είναι η αποτρεπτική ισχύς, που θα τους δώσουν τα πυρηνικά, απέναντι στις ΗΠΑ και στο Ισραήλ.
Βέβαια, η άμυνα τους δεν είναι ο πρώτος λόγος για τον οποίο επιμένουν οι Ιρανοί. Και ο μεγάλος κίνδυνος είναι το ιρανικό καθεστώς. Δεν αποτελεί καθόλου καλή προοπτική, να υπάρχει πυρηνική ισχύς στα χέρια κάποιων φονταμενταλιστών.
Το ενδεχόμενο η Τεχεράνη να επιτεθεί μια μέρα, στα καλά των καθουμένων, εναντίον του Ισραήλ είναι μακρινό. Όπως έχει η κατάσταση, οι Ιρανοί απέχουν ακόμη πολύ από το να μπορούν να εξελίξουν πυρηνικές κεφαλές, που με τη βοήθεια πυραύλων θα μπορούσαν να τις στείλουν κάπου με ακρίβεια.
Το Ισραήλ από την πλευρά του, πιστεύεται ότι διαθέτει περίπου 200 πυρηνικά όπλα. Σίγουρα είναι διασκορπισμένα, καλά κρυμμένα, και φυλασσόμενα, μπορεί να είναι και στη θάλασσα. Και επίσης θα είναι έτσι διασυνδεδεμένα, που ακόμη και αν καταστραφεί η πρωτεύουσα, θα μπορούσαν να ενεργοποιηθούν εναντίον εχθρικών στόχων. Με άλλα λόγια, αν ποτέ το Ιράν επιτεθεί στο Ισραήλ, το μόνο σίγουρο είναι ότι στο τέλος και αυτό θα καταστραφεί ολοσχερώς. Και αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά οι ηγέτες του Ιράν, που μπορεί να υποστηρίζουν τις επιθέσεις αυτοκτονίας, αλλά σίγουρα δεν είναι οι ίδιοι αυτοκτονικά προϊδεασμένοι.
Με βάση τα παραπάνω, πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν ότι δεν συντρέχει κανένας λόγος ανησυχίας από ένα πυρηνικό Ιράν. Αυτό είναι λάθος, για πολλούς λόγους. Πρώτον, τα πυρηνικά είναι καλά για αποτροπή, αλλά και για επίδειξη. Μπορούν να προσφέρουν κάλυψη για συμβατικού τύπου επιθετικότητα και προκλήσεις. Αν ο Σαντάμ Χουσείν διέθετε πυρηνικά όπλα, πριν επέμβει στο Κουβέιτ, είναι αμφίβολο αν η Αμερική θα μπορούσε να συσπειρώσει τους συμμάχους της για να του επιτεθούν. Η δύναμη της Αμερικής δεν θα ήταν τόσο μεγάλη, ούτε οι απειλές της τόσο αξιόπιστες, αν το Ιράκ διέθετε τα δικά του πυρηνικά όπλα.
Ομοίως, ένα πυρηνικό Ιράν μπορεί να αυξήσει την δραστηριότητα οργανώσεων τύπου Χεζμπολάχ και να πάρει μεγαλύτερα ρίσκα.
Δεύτερον, οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ μπόρεσαν να διατηρήσουν μια «ισορροπία του τρόμου» επί αρκετές δεκαετίες ψυχρού πολέμου, χωρίς να πατηθεί το κουμπί, επειδή και οι δυο χώρες μάθαιναν το μάθημα της αποτροπής με το πέρασμα του χρόνου. Τοποθέτησαν τις κεφαλές τους σε ειδικά ανθεκτικά καταφύγια, καθώς και σε υποβρύχια που δεν μπορούσαν να εντοπιστούν. Εξέλιξαν συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, καθώς και καυτές τηλεφωνικές γραμμές για λόγους διαχείρισης κρίσεων. Τοποθέτησαν ειδικές κωδικοποιημένες κλειδαριές στους πυραύλους, για να ελαχιστοποιηθεί τα ενδεχόμενο κάποιος τρελός στρατηγός να ξεκινήσει πυρηνικό πόλεμο.
Κανένας δεν μας εγγυάται ότι οι Ιρανοί θα κάνουν όλα τα παραπάνω, με το δικό τους μελλοντικό οπλοστάσιο.
Τρίτον, υπάρχει θέμα γεωγραφίας. Η Μόσχα και η Ουάσιγκτον απέχουν10.000 χιλιόμετρα. Αν απείχαν μόλις 1.500, όσο η Τεχεράνη με την Ιερουσαλήμ, μπορεί και να είχαμε πυρηνικό πόλεμο σε κάποια φάση στα τελευταία 50 χρόνια. Χρειάζεται μισή ώρα για έναν διηπειρωτικό βαλλιστικό πύραυλο να διανύσει την απόσταση Μόσχας Ουάσιγκτον. Ελάχιστος δηλαδή χρόνιος για να αποφασίσει κάποιος πρόεδρος αν το στίγμα στο ραντάρ σημαίνει πυρηνική επίθεση ή όχι. Για την απόσταση μεταξύ Τεχεράνης και Ιερουσαλήμ χρειάζονται μόλις πέντε λεπτά. Καθόλου αρκετός χρόνος για αποφάσεις.
Υπήρξαν φορές στη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, που τα ραντάρ των Αμερικανών θεώρησαν ένα κοπάδι γλάρων ως επίθεση πυραύλων. Ή όταν κάποια ελάττωμα σε ένα πρόγραμμα των υπολογιστών, έδινε την εντύπωση πυρηνικής επίθεσης. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, οι ηγέτες είχαν μια σχετική άνεση χρόνου για να καταλάβουν και να αποφασίσουν. Μάλιστα, υπήρξε κάποτε ένα περιστατικό (1983) κατά το οποίο τα συστήματα των Ρώσων έδιναν την εντύπωση πως η χώρα τους δέχεται επίθεση, και μάλιστα αυτό συνέχισε να ισχύει μέχρι την στιγμή που θα έπρεπε να συμβεί η έκρηξη. Παρόλα αυτά, ένας Σοβιετικός συνταγματάρχης στον σταθμό ραντάρ, θεωρώντας ότι πρόκειται περί λάθους, ανέλαβε ο ίδιος την ευθύνη να ενημερώσει τους ανωτέρους του ότι πρόκειται περί βλάβης. Έλεγε όμως ψέματα. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις των συσκευών παρακολούθησης, η επίθεση ήταν αληθινή. Λέγοντας όμως ψέματα, απέτρεψε την έναρξη ενός πυρηνικού Γ`Π.Π.
Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν θα επεδείκνυαν την ίδια ψυχραιμία ένας Ισραηλινός, ή ένας Ιρανός αξιωματικός σε μια παρόμοια περίπτωση. Ειδικά αν τα σήματα συνέπιπταν με μια διπλωματική κρίση, ή μια στρατιωτική άσκηση, ή κάποια άλλη ένταση της στιγμής.
Σίγουρα, το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα δεν συνιστά άμεση απειλή. Αλλά αν υπάρχει έστω και μια ελπίδα να αποφευχθούν τα κακά σενάρια από την αρχή, να ξεριζωθεί το κακό πριν θεριέψει, τότε αξίζει να την ψάξουμε.
Τα καλά νέα είναι ότι οι κυρώσεις άρχισαν να θίγουν την διεθνή εικόνα του Ιράν, αλλά και την οικονομία του. Αν ο υπέρτατος ηγέτης του όντως πιστεύει (όπως έχει πει) πως τα πυρηνικά όπλα είναι ανήθικα, ή αν υπάρχουν ομάδες μέσα στην ηγεσία που θεωρούν ιδιαίτερα ακριβό το κόστος της απόκτησης τους, τότε οι τρέχουσες συνομιλίες μπορεί και να αποφέρουν κάποια πρόοδο.
Τα άσχημα νέα είναι ότι για να παραδώσουν ένα τέτοιο πλεονέκτημα οι Ιρανοί, θα ζητήσουν ανταλλάγματα. Σίγουρα θα ζητήσουν την διακοπή των κυρώσεων, μια εγγύηση ασφάλειας, κάτι τέλος πάντων το χειροπιαστό, που θα αξίζει τον κόπο. Υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ Ιρανών και Ισραηλινών; Κάτι αποδεκτό και από τις δυο πλευρές; Αυτό είναι το κρίσιμο ερώτημα, που δεν μπορούμε να απαντήσουμε.
Στη πραγματικότητα οι Ισραηλινοί επιθυμούν διακαώς να επιτεθούν στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Και μάλιστα μπορεί να το κάνουν πριν από τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του Νοέμβρη. Αν ξεκινούσαν μια επίθεση και χρειάζονταν την βοήθεια της Αμερικής για να πετύχουν, αν η Αμερική δεν βοηθούσε, ο Ομπάμα θα δέχονταν πολιτικές επιθέσεις ως αναποφάσιστος, αδύναμος, συγκαταβατικός, αντί-Ισραηλινός, κλπ. Θα μπορούσε να χάσει πολλές ψήφους.
Αν όμως οι Ισραηλινοί πίεζαν τις ΗΠΑ να επιτεθούν μαζί εναντίον του Ιράν μετά τις εκλογές, τότε ο Ομπάμα θα είχε περιθώρια ελιγμών. Για αυτό, αν οι Ισραηλινοί έχουν αποφασίσει να επιτεθούν, κάτι που ακόμη δεν είναι σίγουρο, τότε θα προτιμήσουν να το κάνουν νωρίς παρά αργά.
Αυτό όμως το σενάριο, μάλλον θα το γνωρίζουν και οι Ιρανοί. Σίγουρα ανησυχούν μη τυχόν και δεχτούν επίθεση, και έχουν δίκιο. Για αυτό και έχουν «θάψει» τις εγκαταστάσεις τους βαθιά μέσα στο υπέδαφος. Αν λοιπόν πιστεύουν πως το Ισραήλ θα τους επιτεθεί σύντομα, τότε ίσως και να συμφωνήσουν σε κάτι, έτσι ώστε να κερδίσουν μερικούς μήνες. Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται, είναι αν αυτό που θα προσφέρουν οι Ιρανοί στις διαπραγματεύσεις, μοιάζει αληθινό στους Ισραηλινούς, και μπορεί να τους βάλει σε πειρασμό να το αποδεχτούν.
Για αυτό και αξίζει τον κόπο να παρακολουθούμε στενά τις τρέχουσες συνομιλίες στην Τουρκία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου