Καλικάντζαροι και… καλικάντζαροι

 Ψάχνοντας στη βιβλιοθήκη μου να βρώ τα «Χριστούγεννα του Τεμπέλη», του Παπαδιαμάντη, ανήμερα  πρωί-πρωί, για να εκτονωθεί ο χριστουγεννιάτικος οίστρος μου, έπεσα πάνω στον «Καλικάτζαρο» του Ι. Κονδυλάκη. Έσυρα τη συλλογή των διηγημάτων του Κονδυλάκη έξω από το ράφι, προσπαθώντας να θυμηθώ σε ποια ηλικία το είχα διαβάσει και τι ακριβώς έλεγε. Καλικάντζαρος σκέφθηκα, τι να λέει άραγε; Ξέρετε οι καλικάντζαροι εμφανίζονται ανήμερα στις 25 Δεκέμβρη, μας επισκέπτονται στο σπίτι μας, συνήθως από την καμινάδα, μας ενοχλούν, μας περιπαίζουν, μας σκανδαλίζουν. Γίνονται πολύ φορτικοί. Σύμφωνα δε με τη λαογραφική παράδοση και μύθο, είναι πλάσματα περίεργα και πολλές φορές βαπτίζονται «Βουρβούλακες», «Παγανοί», «Αερικά», «Ξωτικά», «Παρωρίτες». Γενικά είναι πλάσματα αντιπαθή και εντελώς απεχθή.

Ο λαός μας τους φαντάζεται με διάφορες μορφές . Κατά μία περιγραφή  είναι «κακομούτσουνοι» και «σιχαμένοι», «καθένας τους έχει τουλάχιστον ένα κουσούρι, άλλοι στραβοί, άλλοι κουτσοί, άλλοι μονόματοι, μονοπόδαροι, στραβοπόδαροι, στραβόστομοι, στραβοπρόσωποι, στραβομούρηδες, στραβοχέρηδες, ξεπλατισμένοι, ξετσακισμένοι και, κοντολογής, όλα τα κουσούρια και τα σακατιλίκια του κόσμου τα βρίσκεις όλα πάνω τους».

Συνήθως νάνοι, αλλά και ψηλοί, σκουρόχρωμοι, με μαλλιά μικρά μάλλον κατσαρά και ατημέλητα, μάτια κόκκινα, δόντια πιθήκου, δασύτριχοι, χέρια και νύχια πιθήκου, πόδια γαϊδάρου ή το ένα γαϊδάρου και το άλλο ανθρώπινο, ("μισοί γαϊδούρια και μισοί άνθρωποι όπως λένε στη Σύρο) αλλά και σαν «μικροί σατανάδες» - (σατανοπαίδια όπως λένε στη Νάξο), άλλοτε γυμνοί και άλλοτε ρακένδυτοι με σκούφο (οξυκόρυμβο) από γουρουνότριχες και με παπούτσια άλλοτε σιδερένια και άλλοτε με τσαρούχια ή τσαγγία.

Η τροφή τους κυρίως ακάθαρτη: σκουλήκια, βαθράκοι (=βάτραχοι), φίδια, ποντίκια κ.ά. χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποστρέφονται τα εδέσματα του Δωδεκαήμερου (25 Δεκέμβρη-6 Γενάρη).
Είναι πολύ ευκίνητοι ανεβαίνουν στα δένδρα πηδούν από στέγη σε στέγη σπάζοντας κεραμίδια κάνοντας μεγάλη φασαρία. Και ότι βρουν απλωμένα τα ποδοπατούν. Άμα βρουν ευκαιρία κατεβαίνουν από τις καμινάδες στα σπίτια και μαγαρίζουν τα πάντα.

Σε μερικά μέρη τους καλικάντζαρους τους συνοδεύει η μάνα τους η «Καλικατζαρού» που τους «ορμηνεύει» τι να πειράξουν. Σε κάποια νησιά οι καλικάντζαροι έρχονται με τις γυναίκες τους ή μόνο οι γυναίκες τους οι «καλικαντζαρίνες»! Και προκειμένου οι νοικοκυραίοι να αποφύγουν ένα τέτοιο συρφετό ρίχνουν στα κεραμίδια κομμάτια από χοιρινό ή λουκάνικα ή ξηροτήγανα! Στη Νάξο τις γυναίκες των καλικάντζαρων τις αποκαλούν «Καλοκυράδες» για να τις καλοπιάσουν (εξευμενίσουν), ενώ στη Κωνσταντινούπολη «Βερβελούδες». Ο αρχηγός των καλικάντζαρων στη παλιά Αθήνα λεγόταν «κωλοβελόνης» ενώ στη Θεσσαλία «αρχι-τζόγιας» (και «τζόγιες» οι καλικάντζαροι) στη δε Κωνσταντινούπολη «Μαντρακούκος». Στη δε Νάξο οι καλικάντζαροι φαντάζουν και χορευταράδες, αρπάζουν όποιον βρουν τη νύκτα και τον στροβιλίζουν στο χορό μέχρι να πέσει λιπόθυμος, ο γνωστός χορός των καλικάντζαρων…. Παιδεύουν τους ανθρώπους μέχρι τα φώτα, τον αγιασμό των νερών, όπου δεν αντέχουν και εξαφανίζονται.

Αυτοί είναι είπα!! Είναι ίδιοι οι πολιτικοί μας καλικάντζαροι. Είναι τόσο απεχθείς όπως τα αερικά, αλλά με χειρότερα κουσούρια. Ψεύτες, κλέφτες, απατεώνες, δοσίλογοι, προδότες, ανίκανοι, αλαζόνες, θρασείς ….όλα τα κουσούρια του κόσμου όλου. Μόνο που δεν μπήκαν από την καπνοδόχο, τους καλέσαμε εμείς και όχι στις 25 Δεκέμβρη, αλλά στις 4 Οκτώβρη του 2009! Τώρα περιμένουμε τον αγιασμό των νερών, τα Φώτα, να φύγουν να ξεκουμπιστούν, να ηρεμήσουμε ως άνθρωποι και ως Έλληνες.

Όσο για τον «Καλικάντζαρο» του Ι. Κονδυλάκη, διαβάστε το και θαυμάστε την γλαφυρότητα του γραπτού του λόγου. Κι αν έχετε λίγη ώρα παραπάνω, διαβάστε και τα «Χριστούγεννα του Τεμπέλη», αξίζει τον κόπο.

Amphiaraos