Η τρέχουσα μάχη ανοησίας της Ουάσιγκτον πλησιάζει σε μια λύση, αλλά όπως και αν τελειώσει, έχει επιταχύνει μία τάση που αυξάνεται για τουλάχιστον τα τελευταία πέντε χρόνια: την απομάκρυνση από έναν κόσμο με επίκεντρο την Ουάσιγκτον και την εξέλιξη προς ένα νέο, απροσδιόριστο, αλλά σαφώς λιγότερο αμερικανικό παγκόσμιο σύστημα, γράφει ο Zachary Karabell.
Η τελευταία ομοβροντία ήταν το ευρέως διαδεδομένο άρθρο στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Κίνας Xinhua, το οποίο έκανε έκκληση για έναν «απο- αμερικανοποιημένο κόσμο» που πλέον δεν εξαρτάται από το δολάριο και επομένως δεν υφίσταται πλέον τα καπρίτσια της «έντονης εσωτερικής πολιτικής αναταραχής στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Αυτό ακολουθεί τα βήματα του άρθρου του Βλαντιμίρ Πούτιν στους New York Times, στο οποίο κατήγγειλε την τάση της Αμερικής να θεωρεί τον εαυτό της ως εξαιρετικό, απαραίτητο έθνος. «Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο» κατέληξε ο Πούτιν, «να ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους να βλέπουν τους εαυτούς τους ως μοναδικούς, ανεξάρτητα από το κίνητρο».
Το γεγονός ότι αυτές οι δύο ισχυρές επικρίσεις για τη θέση της Αμερικής στον κόσμο γράφτηκαν από ιστορικούς αντιπάλους των Ηνωμένων Πολιτειών δεν πρέπει να αποτελεί δικαιολογία για να απορρίψουμε την ουσία τους. Ναι, αυτές οι ομοβροντίες είχαν πολιτικά κίνητρα και βασίζονται στα εγχώρια και διεθνή ακροατήρια που δοξάζουν όποιον αντιστέκεται στους μεγάλους , κακούς Αμερικανούς . Αλλά ακόμη και ένας υποκριτικός αντίπαλος μπορεί να κάνει έντονες παρατηρήσεις, ενώ και στις δύο περιπτώσεις το μήνυμα ήταν το ίδιο: οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να είναι μια ισχυρή χώρα που ελέγχει το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και έχει την κυρίαρχη στρατιωτική δύναμη του κόσμου, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι παγκόσμιος ηγέτης, αστυνομικός του κόσμου ή οτιδήποτε άλλο εκτός από μια πρώτη μεταξύ ίσων, στην καλύτερη περίπτωση.
Παρά τη θέρμη του Κόμματος του Τσαγιού και την αγωνία της μεσαίας τάξης, οι Αμερικανοί εξακολουθούν να προσκολλούνται σε μια παρήγορη ιστορία των ΗΠΑ ως τη μοναδική υπερδύναμη του κόσμου. Αν κάτι καλό βγαίνει από αυτό το σημερινό τέλμα, είναι ότι είμαστε ένα βήμα πιο κοντά στο ξεθώριασμα αυτού του ξεπερασμένου μύθου. Η οικονομική κρίση του 2008 διέλυσε στον υπόλοιπο κόσμο την ιδέα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες – ανεξάρτητα από τα όριά τους – ήταν μακράν ανώτερες στη διαχείριση των τροχών της χρηματοδότησης και του καπιταλισμού. Για ένα διάστημα, οι κάτοικοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης απολάμβαναν να επιπλήττουν τους Αμερικανούς για τις ερωτικές σχέσεις τους με τα παράγωγα και τα στεγαστικά δάνεια, έως ότου η ίδια η ΕΕ βυθίστηκε στο χάος το 2010. Οι ΗΠΑ παρουσιάζονταν ως «ο άνθρωπος της διαπλοκής», μοιράζοντας συμβουλές που γεννήθηκαν από οικονομικές αλχημείες, αλλά τελικά εξίσου ευαίσθητες στην κερδοσκοπία και τις συστηματικές αποτυχίες.
Το ότι ο «αναδυόμενος» κόσμος βγήκε από την κρίση του 2008 σε πολύ καλύτερη οικονομική κατάσταση ήταν ιδιαίτερα καταδικαστικό για τον Ουάσιγκτον- κεντρισμό.
Οι χώρες που έμαθαν σκληρά οικονομικά μαθήματα από περιφερειακές κρίσεις του παρελθόντος, όπως η Λατινική Αμερική στη δεκαετία του 1970 ή η Ανατολική Ασία στη δεκαετία του 1990, τα κατάφεραν εξαιρετικά καλά στον απόηχο της οικονομικής κρίσης, ιδίως σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Γνωρίζοντας πώς να επιβιώνουν σε καταιγίδες, έγιναν πιο έντονα επικριτικές και σκεπτικιστικές με τους Αμερικάνους.
Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες υιοθέτησαν μια πολιτική χαλάρωσης και χαμηλών επιτοκίων, σε μια προσπάθεια να στηρίξουν το προβληματικό οικονομικό τους σύστημα, πολλοί στον αναπτυσσόμενο κόσμο φώναζαν ότι ήταν λάθος και κατηγόρησαν τις ΗΠΑ για συμμετοχή σε ένα νομισματικό πόλεμο. Το 2010, όταν ο Πρόεδρος Ομπάμα εμφανίστηκε στη Σεούλ κατά τη σύνοδο κορυφής της G20, δεν τον υποδέχθηκαν με το σεβασμό που υπάρχει συνήθως στον ηγέτη της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου, αλλά με κηρύγματα, ακόμη και με έναν υπαινιγμό περιφρόνησης. Ο υφυπουργός Εξωτερικών της Κίνας προειδοποίησε την Αμερική να «συνειδητοποιήσει την ευθύνη και την υποχρέωσή της ως μια χώρα με ένα σημαντικό νόμισμα και να λάβει υπεύθυνες μακροοικονομικές πολιτικές». Η Άνγκελα Μέρκελ ήταν πιο διπλωματική, αλλά εξακολούθησε να αποκρούσει κατηγορηματικά τις εκκλήσεις της Αμερικής για λιγότερη λιτότητα.
Στη συνέχεια, το 2011, προέκυψε ένα παρόμοιο, ριψοκίνδυνο παιχνίδι με το ανώτατο όριο του χρέους. Ο κόσμος για άλλη μια φορά παρακολουθούσε, καθώς η αμερικανική πολιτική τάξη είχε εγκλωβιστεί σε μια ερμητικά σφραγισμένη φούσκα παραλογισμού και αλαζονείας, αγνοώντας τόσο τις καταστροφικές συνέπειες για το γόητρό της όσο και για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ένα ξέσπασμα ανοησίας που κλίνει προς την παραφροσύνη μπορεί ίσως να διαγραφεί ως μια κακή στιγμή. Δύο όμως, σε διάστημα δύο ετών, αρχίζουν να μοιάζουν με υπόδειγμα.
Αυτή η μείωση είναι ευρέως αντιληπτή ως αρνητική, αλλά προς το παρόν είναι πραγματικά ένα εξαιρετικό δώρο για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Παρέχει ένα πολυπόθητο άνοιγμα για να στρέψουν την πλήρη προσοχή τους στα πιεστικά εσωτερικά θέματα, όπως το μέλλον της δημιουργίας θέσεων εργασίας και τη φύση της οικονομικής ανάπτυξης κατά τις επόμενες δεκαετίες. (Σύμφωνοι, αυτή η κρίση δεν οδηγεί ακριβώς σε λύσεις για εσωτερικά θέματα, αλλά ίσως αυτό να προκύψει). Οι ΗΠΑ έχουν πάρα πολλά άλυτα ζητήματα και ο κόσμος έχει πάρα πολλά αναδυόμενα κέντρα δυναμισμού, ώστε η Αμερική να μπορεί να κάνει διαφορετικά.
Η αναπροσαρμογή που λαμβάνει χώρα είναι τόσο συμπεριφορική όσο και διαρθρωτική. Χάρη στη δύναμη και στο πεδίο, εάν οι χώρες δεν στρέφονται πλέον προς τις Ηνωμένες Πολιτείες για την ηγεσία θα υπάρξουν και σημαντικές επιπτώσεις παγκοσμίως. Σε έναν κόσμο με πολλά κέντρα επιρροής, από την Κίνα ως τη Λατινική Αμερική, την Ινδία και την υποσαχάρια Αφρική, νέοι «παίκτες» με ένα μεγαλύτερο μερίδιο περιφερειακής και, με τον καιρό, παγκόσμιας ευθύνης θα προσφέρουν ένα πιο σταθερό μέλλον. Ανέκαθεν το γνωρίζαμε αυτό, γι’ αυτό και τα σκαμπανεβάσματα των Ηνωμένων Εθνών και άλλων διεθνών οργανισμών. Ίσως τώρα, με τις ΗΠΑ να υποχωρούν σε σχετική δύναμη, θα αρχίσουμε να δημιουργούμε μια πραγματικά διεθνή τάξη πραγμάτων. Θα έχει τις δικές του προκλήσεις, φυσικά, αλλά επίσης θα είναι λιγότερο εξαρτημένος από μία οποιαδήποτε χώρα.
Έτσι, αυτό που έχουμε ως πανωλεθρία χρέους, μέρος XXXII, είναι ένα δώρο, παραδόξως, του χρόνου. Με τον κόσμο τρομοκρατημένο και σαστισμένο, οι ΗΠΑ αφήνονται να λύσουν τα δικά τους θέματα. Ναι, πολλοί δικαιολογημένα ανησυχούν ότι η ανεπάρκεια της πολιτικής τάξης θα προκαλέσει μια παγκόσμια οικονομική κρίση, αν η χρεοκοπία συμβεί. Πιο πιθανό, ωστόσο, είναι το χειρότερο σενάριο να αποτελείται από μια σύντομη κρίση που μειώνει τις ΗΠΑ ως παγκόσμιο παράγοντα. Ένας μειωμένος ρόλος των ΗΠΑ εξακολουθεί να είναι πολύ πιο ισχυρός από 100 αναδυόμενες αγορές, αλλά θα οδηγήσει αναγκαστικά τις ΗΠΑ σε ακόμη μεγαλύτερη εσωτερική εστίαση. Αν η δυνατότητα αυτή θα χρησιμοποιηθεί καλά ή θα χρησιμοποιηθεί ελάχιστα θα το δούμε, αλλά είναι μια ευκαιρία και μάλιστα καλή.
Reuters
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου