Αξιοποίησα την ανάπαυλα του Πάσχα προκειμένου να μελετήσω το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο «Μυστική δράση» που έγραψε για τις υπηρεσίες πληροφοριών στην Ελλάδα ο πρέσβης και διοικητής της ΕΥΠ την περίοδο 1999-2004 Παύλος Αποστολίδης. Θα αποφύγω σήμερα τον πειρασμό να σταθώ σε συγκεκριμένα κεφάλαια του βιβλίου, τα οποία έχουν μια συνάφεια με τη συγκυρία που διέρχονται κρίσιμες εθνικές υποθέσεις, για να επικεντρωθώ σε αυτό που συνιστά την προστιθέμενη αξία του εγχειρήματος: στην αξία της πληροφορίας, στην υποτίμηση, στην υπερτίμηση ή και στην εξαφάνισή της από τις υπεύθυνες ηγεσίες.
Τα στοιχεία που παραθέτει ο συγγραφέας, τόσο από τα αρχεία της υπηρεσίας στην οποία που προΐστατο όσο και από τη βιβλιογραφία, ίσως αποδειχθούν χρήσιμα για την κυβέρνηση και τους πολιτειακούς παράγοντες στην προσπάθειά τους να ζυγίσουν τα πραγματικά όρια των δανειστών στις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις. Θα τους κάνουν ίσως να καταλάβουν πόσο ταχέως μεταβαλλόμενος είναι ο νέος κόσμος και πώς καινούργια δεδομένα μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανατρέπουν καθιερωμένα αξιώματα, όπως το κατηγορηματικό «Grexit δεν υπάρχει».
Η επικέντρωσή μας σε δύο κεφάλαια που ο Αποστολίδης αναπτύσσει περισσότερο από άλλα, όπως η Μικρασιατική Καταστροφή και η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο, αποκαλύπτει κάτι συγκλονιστικό: Και στις δύο αυτές εθνικές τραγωδίες που σημάδεψαν τον Ελληνισμό στον 20ό αιώνα κυβερνήσεις και πρωθυπουργοί είχαν τις πληροφορίες που ήταν απαραίτητες για να αποτρέψουν τη δραματική εξέλιξη των πραγμάτων. Τις είχαν και τις υποτίμησαν ή τις προσπέρασαν στο όνομα του μεγαλοϊδεατισμού (Μικρά Ασία) ή στο όνομα του πλήρους ελέγχου της Κύπρου (δικτατορία). Στη Μικρά Ασία τα αναγνωριστικά αεροπλάνα της ελληνικής αεροπορίας φωτογράφισαν εγκαίρως την αύξηση των δυνάμεων του εχθρού στο εσωτερικό της Τουρκίας, διαβίβασαν τις πληροφορίες, αλλά στις δύο κρίσιμες συσκέψεις, στις οποίες τέθηκε το ερώτημα «προέλαση ή υποχώρηση» ουδείς προβληματίστηκε γι' αυτές.
Το ιδεολόγημα προτάχθηκε της πληροφορίας. Το ίδιο έγινε στην Κύπρο. Ημέρες πριν από την εισβολή ο συνταγματάρχης του κλιμακίου της ΚΥΠ που βρισκόταν εκεί έστειλε σήμα στο Αρχηγείο των Ενόπλων Δυνάμεων, με το οποίο προειδοποιούσε ότι «ο εχθρός δύναται από τούδε να εισβάλει στη νήσο». Σήμα που κατέληξε στον κάλαθο των αχρήστων. Αντιθέτως, υπόδειγμα σωστού ζυγίσματος πληροφορίας από την πολιτική ηγεσία ήταν η ενημέρωση της ΕΥΠ στον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου στην κρίση του 1987 ότι το «Σισμίκ» έχει ήδη βγει στο Αιγαίο, κάτι που το Πολεμικό Ναυτικό και ο Στρατός απέκλειαν.
Στη βάση αυτής της πληροφορίας, που συνοδευόταν από την εκτίμηση ότι οι Τούρκοι θέλουν διαπραγμάτευση, οικοδόμησε τη στρατηγική του ο Παπανδρέου. Το ερώτημα που προκύπτει για τον νυν πρωθυπουργό, ο οποίος μετά βεβαιότητος θα προβληματιστεί αν διαβάσει το βιβλίο που βασίζεται στο αρχείο της ΕΥΠ, και αποπειράται να την αποκαταστήσει για πολλές μαύρες μέρες της Ιστορίας μας, είναι ένα: Τους έχουμε ζυγίσει σωστά σε αυτόν τον πόλεμο; Ή μήπως το ιδεολόγημα της υπερήφανης διαπραγμάτευσης μπορεί να οδηγήσει σε ανυπολόγιστη εθνική καταστροφή, αν προταχθεί των πληροφοριών; Food for thought.
Τα στοιχεία που παραθέτει ο συγγραφέας, τόσο από τα αρχεία της υπηρεσίας στην οποία που προΐστατο όσο και από τη βιβλιογραφία, ίσως αποδειχθούν χρήσιμα για την κυβέρνηση και τους πολιτειακούς παράγοντες στην προσπάθειά τους να ζυγίσουν τα πραγματικά όρια των δανειστών στις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις. Θα τους κάνουν ίσως να καταλάβουν πόσο ταχέως μεταβαλλόμενος είναι ο νέος κόσμος και πώς καινούργια δεδομένα μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανατρέπουν καθιερωμένα αξιώματα, όπως το κατηγορηματικό «Grexit δεν υπάρχει».
Η επικέντρωσή μας σε δύο κεφάλαια που ο Αποστολίδης αναπτύσσει περισσότερο από άλλα, όπως η Μικρασιατική Καταστροφή και η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο, αποκαλύπτει κάτι συγκλονιστικό: Και στις δύο αυτές εθνικές τραγωδίες που σημάδεψαν τον Ελληνισμό στον 20ό αιώνα κυβερνήσεις και πρωθυπουργοί είχαν τις πληροφορίες που ήταν απαραίτητες για να αποτρέψουν τη δραματική εξέλιξη των πραγμάτων. Τις είχαν και τις υποτίμησαν ή τις προσπέρασαν στο όνομα του μεγαλοϊδεατισμού (Μικρά Ασία) ή στο όνομα του πλήρους ελέγχου της Κύπρου (δικτατορία). Στη Μικρά Ασία τα αναγνωριστικά αεροπλάνα της ελληνικής αεροπορίας φωτογράφισαν εγκαίρως την αύξηση των δυνάμεων του εχθρού στο εσωτερικό της Τουρκίας, διαβίβασαν τις πληροφορίες, αλλά στις δύο κρίσιμες συσκέψεις, στις οποίες τέθηκε το ερώτημα «προέλαση ή υποχώρηση» ουδείς προβληματίστηκε γι' αυτές.
Το ιδεολόγημα προτάχθηκε της πληροφορίας. Το ίδιο έγινε στην Κύπρο. Ημέρες πριν από την εισβολή ο συνταγματάρχης του κλιμακίου της ΚΥΠ που βρισκόταν εκεί έστειλε σήμα στο Αρχηγείο των Ενόπλων Δυνάμεων, με το οποίο προειδοποιούσε ότι «ο εχθρός δύναται από τούδε να εισβάλει στη νήσο». Σήμα που κατέληξε στον κάλαθο των αχρήστων. Αντιθέτως, υπόδειγμα σωστού ζυγίσματος πληροφορίας από την πολιτική ηγεσία ήταν η ενημέρωση της ΕΥΠ στον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου στην κρίση του 1987 ότι το «Σισμίκ» έχει ήδη βγει στο Αιγαίο, κάτι που το Πολεμικό Ναυτικό και ο Στρατός απέκλειαν.
Στη βάση αυτής της πληροφορίας, που συνοδευόταν από την εκτίμηση ότι οι Τούρκοι θέλουν διαπραγμάτευση, οικοδόμησε τη στρατηγική του ο Παπανδρέου. Το ερώτημα που προκύπτει για τον νυν πρωθυπουργό, ο οποίος μετά βεβαιότητος θα προβληματιστεί αν διαβάσει το βιβλίο που βασίζεται στο αρχείο της ΕΥΠ, και αποπειράται να την αποκαταστήσει για πολλές μαύρες μέρες της Ιστορίας μας, είναι ένα: Τους έχουμε ζυγίσει σωστά σε αυτόν τον πόλεμο; Ή μήπως το ιδεολόγημα της υπερήφανης διαπραγμάτευσης μπορεί να οδηγήσει σε ανυπολόγιστη εθνική καταστροφή, αν προταχθεί των πληροφοριών; Food for thought.
Μανώλης Κοττάκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου