Ύψωμα 190. Οι Ελλαδίτες Καταδρομείς εξευτελίζουν τον Αττίλα

Μανώλης Μπικάκης

Του  Φαήλου Μ. Κρανιδιώτη

 Οι ήρωες στην αληθινή ζωή δεν φορούν αστραφτερές πανοπλίες σφυρηλατημένες από Θεούς. Είναι συνήθως απλοί άνθρωποι που ακραίες περιστάσεις αναδεικνύουν τις σπάνιες αρετές τους.

Ο Ανθυπολοχαγός Νίκος Κοϊμτζόγλου από την Κομοτηνή και ο στρατιώτης Μανώλης Μπικάκης από την Αμυγδαλή Ηρακλείου Κρήτης, της Α΄Μοίρας Καταδρομών, σίγουρα δεν θα πέρναγαν απαρατήρητοι δίπλα σας, λόγω της λεβεντιάς του παραστήματος τους. Οι αρχαίες όμως αρετές αυτών και των συντρόφων τους στη μάχη,  αυτές που δεν μπορούσε κανείς να προβλέψει από κανένα εξωτερικό χαρακτηριστικό, αναδείχθηκαν στο ύψωμα 190 κατά τον «Αττίλα 2».

Τα ξημερώματα της 20ης Ιουλίου 1974, ο «Αττίλας» στο Πέντε Μίλι της Κερύνειας περνούσε την Κερκόπορτα που άνοιξε ο προδοτικός τυχοδιωκτισμός του Ιωαννίδη. Ο Ανθυπολοχαγός Νίκος Κοϊμτζόγλου τοποθετήθηκε στην Μοίρα μόλις την επομένη. Ο εικοσάχρονος Μπικάκης ήταν δεινός σκοπευτής του αντιαρματικού ΠΑΟ των 90 χιλ. Οι αντιαρματιστές της Μοίρας ήταν έμπειροι και ικανοί λόγω της επιμελούς εκπαίδευσης, με την άγρυπνη επιτήρηση του Διοικητή της μονάδας, Ταγματάρχη (ΠΖ) Γιώργου Παπαμελετίου από τα Δερβενοχώρια Βοιωτίας.

Η επιχείρηση αερομεταφοράς της Μοίρας με τον κωδικό «ΝΙΚΗ» στο Αεροδρόμιο Λευκωσίας, με βαριές απώλειες, όπως και οι σκληρές μάχες τριών Λόχων της Μοίρας που εμπόδισαν την κατάληψη του Αεροδρομίου είναι γνωστά γεγονότα.

Τα ξημερώματα της 16ης Αυγούστου, με τον «Αττίλα 2», ήρθε η ώρα του Κοϊμτζόγλου, του Μπικάκη και των συντρόφων τους. Από το πρωί της 14ης, οι Τούρκοι παραβίασαν την εκεχειρία  με σφοδρούς βομβαρδισμούς. Κατόπιν έκκλησης του Στρατηγού Καραγιάννη, Αρχηγού ΓΕΕΦ, ο Παπαμελετίου, έστειλε από την έδρα της Μοίρας, που ήταν πια το Σταυροβούνι, τον Υπολοχαγό Νίκο Ντούβα, τον Ανθυπολοχαγό Νίκο Κοϊμτζόγλου και 6 αντιαρματικά ΠΑΟ των 90 χιλ. με τους χειριστές τους για να κόψουν τον δρόμο των τουρκικών αρμάτων προς την Λευκωσία.

Καθ’ οδόν ο Ντούβας πήρε εντολή από τον Παπαμελετίου μέσω του ασυρμάτου να πάει με τα τρία αντιαρματικά προς Πυρόϊ και Λουρουτζίνα. Ο Κοϊμτζόγλου με άλλο όχημα κατευθύνθηκε προς τον κόμβο που βρίσκεται η αντιπροσωπεία Κολοκασίδη της Ford. Στο πρώτο αντιαρματικό ομαδάρχης ήταν ο Αλέξανδρος Σερέτης από την Μπόρση Ηλείας, προερχόμενος από την Γ΄ Μοίρα Αμφίβιων Καταδρομών, σκοπευτής ο Μανώλης Μπικάκης και μαζί τους άλλοι δυο κομμάντος. Ο Κοϊμτζόγλου τους έστειλε στο ύψωμα 180 κι αυτός θα πήγαινε στο 190. Η θέση δεχόταν καταιγισμό πυρών πυροβολικού και αεροπλάνων. Οι Τούρκοι προετοίμαζαν με πυρά την επίθεση και είσοδο των αρμάτων και του πεζικού τους στη Λευκωσία. Αυτό θα ήταν μια ασύλληπτη τραγωδία. Αν καταλάμβαναν την πρωτεύουσα της Κύπρου, τότε πια οι πρόσφυγες θα ήταν τα 2/3 του Κυπριακού Ελληνισμού. Ίσως δε οι Τούρκοι να έμπαιναν πια στον πειρασμό της ολικής κατάληψης του νησιού. Το πυρ κατά του 180 ήταν τόσο σφοδρό, που ήταν αδύνατο για την ομάδα του Σερέτη ν’ ανέβουν και να λάβουν εκεί θέση μάχης. Ο Μπικάκης επέμενε ν’ ανέβουν αλλά ο Σερέτης, πιο συνετός, τον απέτρεψε. Εν τω μεταξύ κι ενώ ο  Κοϊμτζόγλου με τους υπόλοιπους ήταν στην αντιπροσωπεία της Ford, όπου και ο σταθμός διοικήσεως του 212 Τάγματος της Εθνικής Φρουράς, δέχθηκαν ομοβροντία τουρκικών όλμων. Τέσσερις εθνοφρουροί σκοτώθηκαν, τραυματίσθηκε ο διοικητής της κυπριακής μονάδας, καθώς και ο κύπριος διαβιβαστής του Κοϊμτζόγλου. Σοβαρά όμως τραυματίσθηκε και ο σκοπευτής του ενός αντιαρματικού, ο Στέφανος Φωτιάδης. Όπως αφηγήθηκε στον γράφοντα ο Διοικητής της Μοίρας, Ταξίαρχος (ε.α.) Γιώργος Παπαμελετίου, ο Φωτιάδης ήταν ο καλύτερος σκοπευτής, τουλάχιστον εφάμιλλος του Μπικάκη κι αν δεν τραυματιζόταν, στην επική μάχη που ακολούθησε οι Τούρκοι θα είχαν ακόμη βαρύτερες απώλειες.

Ο Σερέτης κι ο Μπικάκης  από την θέση τους είδαν την ομοβροντία των όλμων πάνω στους εθνοφρουρούς και τους συμμαχητές τους υπό τον Κοϊμτζόγλου, οι οποίοι δεν απαντούσαν πια στον ασύρματο. Αδυνατώντας από το συνεχή βομβαρδισμό να ανέβουν στο 180 και νομίζοντας ότι οι άλλοι ήταν νεκροί πήγαν στο φορτηγό για να επιστρέψουν στη Μοίρα. Βλέποντας τον συνάδελφο τους Μπόμπολα, που γύρισε για να φέρει πυρομαχικά, έμαθαν ότι οι υπόλοιποι μάχονταν στο 190 κι έσπευσαν για να βοηθήσουν τον Κοϊμτζόγλου. Το τρίτο αντιαρματικό, με τους Βατούρα, Χόλη και Βαλέρα ήταν σε άλλη θέση.

Οι Καταδρομείς υπό τον Κοϊμτζόγλου είχαν ήδη ρίξει τέσσερα βλήματα, χωρίς όμως να πετύχουν στόχο και τα άρματα ήταν πια σε πολύ μικρή απόσταση. Είχαν περίσσιο θάρρος αλλά δεν είχαν την εμπειρία του τραυματισμένου Φωτιάδη. Τα τουρκικά άρματα ήταν έξι κι ακολουθούνταν από τάγμα πεζικού. Ο δεινός αντιαρματιστής Μπικάκης λοιπόν έφθασε στο ύψωμα την πιο κρίσιμη στιγμή. Έλαβε γρήγορα θέση βολής και πέτυχε το πρώτο άρμα, που ανατινάχτηκε και καιγόταν όλη μέρα. Κατά την αφήγηση του Σερέτη στον γράφοντα, βλήθηκε και δεύτερο άρμα και ακινητοποιήθηκε κι αυτό επί τόπου κι ακολούθως εβλήθησαν άλλα δύο άρματα, τα οποία μπόρεσαν να οπισθοχωρήσουν περί τα πεντακόσια μέτρα κι εκεί ακινητοποιήθηκαν αχρηστευμένα, ενώ τα άλλα δύο που απέμειναν, όπως και το πολυάριθμο τουρκικό πεζικό, υποχώρησαν άτακτα. Ούτε ο Σερέτης, ούτε ο Κοϊμτζόγλου, που ήταν παρόντες, απορροφημένοι από το «πνεύμα της μάχης», μπορούν να βεβαιώσουν ότι και τα υπόλοιπα τρία άρματα χτυπήθηκαν από τον Μπικάκη. Μέσα στην ένταση των στιγμών κι ενώ έβαλαν και τα δυο αντιαρματικά, αυτό στο οποίο συμφωνούν και οι δύο αυτόπτες συμπολεμιστές του, είναι ότι ο Μπικάκης είχε την πρώτη κρίσιμη επιτυχία. Αυτός έκοψε τον αέρα των επελαυνόντων Τούρκων, έσπασε το ηθικό τους. Στο διαδίκτυο κυκλοφορούν ανεπιβεβαίωτες εκδοχές για μοναχικό αγώνα του Μπικάκη εναντίον των τουρκικών αρμάτων. Όμως δεν ήταν μόνος. Ο Σερέτης κι οι άλλοι δύο της ομάδας τους ήταν συνεχώς μαζί του και την ώρα της τιτάνειας μάχης στο ύψωμα, ήταν μαζί ο Ανθυπολοχαγός Νίκος Κοϊμτζόγλου και η ομάδα του άλλου αντιαρματικού.

Είναι πάντως σφόδρα πιθανό και τα υπόλοιπα τρία άρματα να βλήθηκαν από τον Μπικάκη, διότι ήταν ο ικανότερος κι εμπειρότερος σε βολές σκοπευτής. Άλλωστε οι πρώτες τέσσερις βολές των λοιπών δεν ήταν εύστοχες. Εάν ο Μπικάκης δεν κατέστρεφε το πρώτο άρμα, ήταν πολύ πιθανό να μην υπήρχε δυνατότητα άλλης βολής, αφού κατά τον Κοϊμτζόγλου το άρμα ήταν πια σχεδόν στα 100 μέτρα! Αυτό δείχνει το ατσάλινο θάρρος που είχαν όλοι οι Καταδρομείς που υπερασπίζονταν το ύψωμα.

Αν ο Ανθυπολοχαγός Νίκος Κοϊμτζόγλου δεν είχε την επιμονή στην εκτέλεση της αποστολής του, παρά το αιματοκύλισμα από την ομοβροντία των όλμων και την εχθρική υπεροπλία, τότε ο Μπικάκης κι οποιοσδήποτε άλλος, δεν θα είχε την ευκαιρία να κάνει τις εύστοχες βολές του. Ο άπειρος ακόμη Ανθυπολοχαγός, που μέχρι λίγες μέρες πριν υπηρετούσε στο ΚΕΜΚ, είχε προφανή στρατιωτικά προσόντα, που ανέδειξε η στιγμή. Είχε το θάρρος, αφού φόρτωσε νεκρούς και τραυματίες για διακομιδή στο νοσοκομείο, ανάμεσα τους ένας από τους καλύτερους σκοπευτές του, κι είχε χάσει επαφή με τον άλλο, τον Μπικάκη, ν’ ανέβει στο ύψωμα 190 και να αρχίσει εκ των ενόντων τον αγώνα. Έτσι έδωσε το παράδειγμα σε όλους τους άνδρες του αλλά και την ευκαιρία στον Μπικάκη με την πρώτη βολή να κεραυνοβολήσει τους Τούρκους, ανατρέποντας την προέλαση τους. Έτσι μικρή σημασία έχει, για το μέγεθος της προσφοράς του, αν στον Μπικάκη ανήκει μόνο η πρώτη ή δυο, τρεις ή και οι τέσσερις εύστοχες βολές ή αν κάποιες θα έπρεπε να χρεωθούν στον Μπόμπολα, τον Βαλέρα ή όποιον άλλο από τους εξίσου αγέρωχους συμπολεμιστές του.

Ο Ανθυπολοχαγός Νίκος Κοϊμτζόγλου με την παραδειγματική και θαρραλέα ηγεσία του και ο Καταδρομέας Μανώλης Μπικάκης με την ικανότητα και την γενναιότητα του, μαζί με τους συντρόφους τους πέτυχαν έναν μοναδικό άθλο. Με πενιχρά μέσα σταμάτησαν την τουρκική προέλαση. Νίκησαν. Χιλιάδες Ελλήνων της Κύπρου γλύτωσαν την ζωή, την τιμή και την περιουσία τους. Η ίδια η Λευκωσία γλύτωσε ίσως την κατάληψη με απρόβλεπτες συνέπειες για το όλο νησί. Ένας μικρός ηγήτορας κι ένας απλός μαχητής έσωσαν μια ελληνική πόλη.

*Άξιοι τιμής είναι όμως όλοι οι Καταδρομείς του μικρού αυτού τμήματος που αγωνίστηκαν με ατσάλινη ψυχραιμία λίγες δεκάδες μέτρα από τις επερχόμενες ερπύστριες:                     

Ανθυπολοχαγός (ΠΖ) Νικόλαος Κοϊμτζόγλου και οι Καταδρομείς Αθανάσιος Βαλέρας, Γεώργιος Χολής, Γεώργιος Βατούγιας, Στέφανος Φωτιάδης, Θεόδωρος Μπόμπολας, Δημήτρης Καβακιώτης, Μανώλης Μπικάκης, Δημήτριος Πεχινάκης, Ευθύμιος Πελέκης, Αλέξανδρος Σερέτης, Γιώργος Κουρτίδης, Ασημάκης Ζυγούρας αλλά και ο κύπριος οδηγός του φορτηγού, Κύπρος Ιωάννου.

• Ο Νίκος Κοϊμτζόγλου, Αντιστράτηγος (ε.α.), ζει στη Νέα Κηφισιά με την οικογένεια του.
• Ο Μανώλης Μπικάκης σκοτώθηκε το 1994 σε τροχαίο στην Εθνική Οδό Αθηνών Πατρών. Απέκτησε δυο παιδιά και ήδη έναν εγγονό.

*Ο γράφων ευχαριστεί θερμά τον Διοικητή της Μοίρας το 1974, Ταξίαρχο (ε.α.) κ. Γεώργιο Παπαμελετίου, τον Αντιστράτηγο (ε.α.) κ. Νικόλαο Κοϊμτζόγλου, τον έφεδρο Καταδρομέα κ. Αλέξανδρο Σερέτη και τον Πρόεδρο του Συλλόγου «ΚΟΜΜΑΝΤΟΣ ’74, κ. Παναγιώτη Αφάλη για τον χρόνο τους και την πολύτιμη βοήθεια τους. Σημαντικές πληροφορίες θα βρείτε στο εξαίρετο βιβλίο των Γιάννη Φασουλά και Γιάννη Σκάλκου ««ΝΙΚΗ» στη Νεκρή Ζώνη, η Αντίσταση της Α΄ΜΚ στον «Αττίλα» και την Προδοσία», εκδόσεις «Αγαθός λόγος», Αθήνα, 2011 .